نقش علامه اقبال لاهوری در مبارزه با استعمار

 و از این پس استعمار در صدد چاره جویی بر آمده و چاره ای که اندیشید،نفی فرهنگ و مذهب و نظامات موجود در جامعه شرقی و تحمیل نظامات و طرز تفکر و طرز زندگی غربی بود و از این پس استعمار سه وجهه پیدا کرد
1-وجه سیاسی نظامی
 2-وجه اقتصادی
3-وجه عقیدتی-فرهنگی و اجتماعی

علامه اقبال لاهوری در راس متفکرینی بود که به رویا رویی با استعمار غرب پرداخته و بخصوص،در وجهه عقیدتی و فرهنگی با جهاد های فکری و سیاسی پیگیر خود نقشه های استعمار گران را نقش بر آب ساخته و یک نهضت بازگشت به خویشتن را در جهان اسلام آغازیدند.
درست است که سید جمال بنیانگذار رنسانس معاصر اسلامی در جهان است و اقبال وی را به عنوان مرشد و استاد خود قلمداد می کرد و در مثنوی جاوید نامه می سراید:
سید السادات مولانا جمال
                           زنده از گفتار او سنگ و سفال
گفت مشرق ز این دو کس بهتر نزاد
                        ناخن شان عقده های ما گشاد
ولی نقش جمال الدین در این است که وی با افکار آتشین خود در همه رشته ها و تمامی مناطق جهان اسلام یک رستاخیزی به وجود آورد،ولی بعلت گستردگی دامنه فعالیت خود نتوانست کار فکری و ایدئولوژیک عمیقی را به جای گذارد.نقش بزرگ وی این بوده که جرقه ای برای شعله ور ساختن نبو غهای دیگر.از جمله محمد عبده ،اقبال ،وحسن البنا بود.
اقبال یکی از بزرگترین متفکرین و اندیشمندان جهان اسلام و یکی از بارز ترین چهره های رنسانس اسلامی معاصر است که از سید جمال آغاز شد.او یکی از اولین کسانی است که به بازسازی تفکر فلسفی و فکری مسلمین پرداخت و نقش کلیدی در شکست طلسم غربزدگی در سراسر جهان اسلام بازی کرد.
اقبال در یک برهه تاریخی کار خود را آغاز کرد،که جهان اسلام از نظر سیاسی مغلوب غرب گردیده و از نظر فرهنگی و فکری نیز هویت و شخصیت خویش را در مقابل غرب به تدریج فراموش می کرد.